Inspiratie

Over de jaren heen merk je dat je met andere ogen gaat kijken, en ook je stijl en onderwerp van fotograferen verandert. Natuurlijk is dat deels te verklaren uit je eigen autonome ontwikkeling en groeiende ervaring. Maar gaandeweg wordt je ook op ideeën gebracht door het lezen van bepaalde boeken en het kennisnemen van het werk en de gedachtewereld van andere fotografen. In deze rubriek maak ik je deelgenoot van wat en wie mij inspireert, wat ik ervan oppik en hoe dat uitwerkt (of hoe ik wil dat dat uitwerkt) in mijn eigen fotografie.

Voor de goede orde: de oudste inspiraties staan onderaan - de nieuwste komen er steeds bovenop.

Todd Hido 2013 - Ik werd eind 2012 attent gemaakt op het werk van Todd Hido. Drie thema's of onderwerpen komen steeds terug in zijn werk: eenzame huizen bij nacht, verlaten landschap-pen door een natte autoruit, en verloren vrouwen in een kale motel-kamer. Sterke gevoelens van eenzaamheid en verlorenheid roepen zij op, zo sfeervol zijn zij. Ik heb me dat jaar in zijn fotografie - en in de afwezige figuren op zijn foto's - proberen te verplaatsen, wat in die maanden van mijn leven niet moeilijk was. Ze staan ten grondslag aan een paar van mijn beste zelfportretten in Binnenstebuiten.
Francesca Woodman 2012 - Tijdens onze trip naar New York bezochten we in het MoMa een expositie van het werk van Francesca Woodman. Deze, begin zeventiger jaren veel te jong door zelfmoord overleden, Amerikaanse fotografe heeft een indrukwekkend oeuvre nagelaten, waarin ze haar zoeken naar haar individuele en vrouwelijke identiteit tot het centrale onderwerp heeft gemaakt. Zichzelf letterlijk en figuurlijk bloot geven in haar fotografie werkt op mij bijzonder inspirerend en geeft een extra dimensie aan mijn eigen zoeken naar een identiteit ('signature') als fotograaf. Zie ook mijn blog.
Saul Leiter - Urban Visual Poetry 2012 - Vroeg in het jaar maakte ik kennis met het werk van de Amerikaanse fotograaf Saul Leiter. Leiter is vooral bekend van zijn poëtische stijl van straatfotografie die hij in de jaren vijftig in de straten van New York ontwikkelde. Aan zijn foto's is duidelijk te zien, dat hij op de eerste plaats kunstschilder is gebleven, ook waar hij fotografeert. De toelichting van het Joods Historisch Museum dat een expositie van zijn werk organiseerde omschrijft zijn stijl aldus: "Te midden van de drukte van de stad wist hij verstilde momenten van alledaagse schoonheid vast te leggen. Gewone zaken - een rode paraplu in een sneeuwstorm, een voet die rust op een bankje in de metro, of een persoon gezien door de condens op een raam - kon hij transformeren tot wat is omschreven als urban visual poetry. Zijn foto's zijn vaak gelaagde, bijna abstracte composities van reflecties en schaduwen, die doen denken aan schilderijen van abstract-expressionistische schilders als Mark Rothko en Willem de Kooning, met wie Leiter zich sterk verwant voelde." Inspirerend is zijn enorm gevoel voor schoonheid - de schoonheid in de kleine dingen. En de verwondering en de fascinatie voor het toeval-dat-mogelijk-geen-toeval-is. En de notie dat hij op het moment van fotograferen dat vooral intuïtief doet - en pas achteraf realiseert wat hij gefotografeerd heeft. Geïnspireerd door zijn manier van kijken en fotograferen begon ik te werken aan mijn serie "citiZen".
Rui Palha - fotografia de Rua 2011 - Tegen het eind van het jaar werd ik geattendeerd op de schitterende zwart/wit straatfotografie van de Portugese fotograaf Rui Palha. Wat mij enorm aanspreekt is de compositie van elk van de foto's, de manier waarop hij mensen en sfeer pakt in krachtige composities en perspectieven. 90% van zijn foto's maakt hij in Lissabon, van zijn stad en zijn mensen. En je ziet dast hij van zijn stad en zijn mensen houdt. Een citaat van hem: “Photography is a very important part of my space… it is to discover, it is to capture giving flow to what the heart feels and sees in a certain moment, it is being in the street, trying, knowing, learning and, essentially, practicing the freedom of being, of living, of thinking…” Die fascinatie spreekt uit zijn foto's. In veel van zijn foto's worden mensen als figuren in een context geplaatst, als een contour, silhouet, schaduw gevat in de geometrische lijnen van stad en plaveisel - soms stilstaand, maar vaak juist ook bewegend, levend. Vaak zie je ze pas in tweede instantie - en dan opeens de foto in beweging zettend, tot leven brengend. Zoals de foto hiernaast. Juist dat zijn 'mijn' foto's - foto's die ik ook zou willen maken. Zij zijn in zo'n foto geen individu meer, maar archetype - verpersoonlijking van de mens. Maar Rui houdt ook van het individu - en weet mensen zo te portretteren dat hun levensverhaal in één oogopslag duidelijk wordt. Het ongelofelijke is, dat hij dat spontaan, in een flits op straat kan doen. Daarin betuigt hij zich als een groot mensenkenner - en een groot fotograaf.
Michael Kenna - Images of the Seventh Day 2011 - Het nieuwste nummer van Black & White Photography viel op de mat. De cover sloeg in als een bom: wat een prachtige foto - van Michael Kenna. Even verder nog meer moois en dan naar zijn website: bloedstollend, 'stunning'. Wat een prachtige, intense beelden - zo eenvoudig qua vorm (veelal vierkant) en inhoud - maar wat een kracht. Een mooi citaat uit een interview met hem: "There are moments when the elements of life come together magically; conditions, places, subject matter, inner connections; moments that are singular and very special. It is a privilege to be present at such times and to have the possibility to integrate into the scene and subjectively interpret. It is an experience that defies description, at least from me. These experiences drive my photography." Kenmerkend voor hem is dat hij telkens terugkeert naar dezelfde gebieden - Bretagne, Japan, China - en telkens zijn relatie met het landschap verdiept. In die relatie ontkiemen steeds weer nieuwe, meer inspirerende foto's. "I am privileged to witness amazing things. I try to record and interpret them. I don’t believe I should hoard the results. I like to think that I am a medium for others to see things they might not otherwise have the opportunity to see." Zonder meer mijn ontdekking van het jaar.
W. Eugene Smith - more real than reality 2011 - Gisteren naar de tentoonstelling "More real than reality" met het werk van Eugene Smith geweest. Zeer aangrijpende foto's van een fotograaf die met zijn werk de toeschouwer wilde raken, de maatschappij wakker wilde schudden, veranderen. Zijn kijk op fotografie en werkelijkheid is treffend. Elke poging tot een objectieve 'capture' van de werkelijkheid noemt hij een illusie en leugen. Fotografie is stelling nemen door de subjectieve, menselijke werkelijkheid achter de feiten en gebeurtenissen bloot te leggen. Een treffend citaat: "Up to and including the moment of exposure, the photographer is working in an undeniably subjective way. By his choice of technical approach, by the selection of the subject matter...and by his decision as to the exact cinematic instant of exposure, he is blending the variables of interpretation into an emotional whole." - W. Eugene Smith, Time-Life - Photographers on Photography. Zijn fotografie draait om 'depth of feeling', om geraakt worden en om te raken. "Passion is in all great searches and is necessary to all creative endeavors."
David Ward - Into the light 2011 - Geen genre vindt zoveel beoefenaren als de landschapsfotografie. Het landschap is ook een van mijn favoriete onderwerpen. En toch is het percentage landschapsfoto's dat mij kan beroeren niet zo groot. Het lijkt zo simpel, maar een goede landschapsfoto - dat is grote kunst. Wat maakt een goede landschapsfoto? Ik kwam daarvoor een prachtig citaat tegen van de beroemde Engelse landschapsfotograaf David Ward. Hij schrijft in zijn boek Landscape Within: Insights and Inspirations for Photographers: "Photographs lack soul if they denote more then they connote; that is if they more strongly state the obviousness of the representation then they evoke what the object photographed might stand for." Die 'schijnbare betekenis' verwijst naar de symbolische en mythische waarde die vooral landschapselementen hebben. Een brug in het landschap, een rivier, een waterval, vallende bladeren - zij kunnen allemaal opgevat worden als betekenisdragers - zie ook het gedicht van Baudelaire (onderaan). De goede fotograaf herkent de zeggingskracht van het landschap en verheft deze boven de ruis van de 'platte werkelijkheid'. Dat zie je terug in zijn foto's. David Ward's foto's ademen idee, emotie, fascinatie. Die wordt versterkt door zorgvuldig gekozen perspectief, bevriezing of versterking van dynamiek en beweging, keuze van contrast en scherpte, indringende kleuren. Deze filosofie eist ook zijn tol. Zij maakt terughoudend in het maken van foto's en maakt, naarmate je er meer van doordrongen bent, ook steeds zelf-kritischer. Zo schrijft hij in zijn blog, n.a.v. een trip door Californië waarbij hij zeer ontevreden was over zijn werk; "I’m much more interested in vision than craft. To (badly) paraphrase Edward Weston, I believe that I need only be (just) a good enough technician in order to achieve my photographic goals. Obviously craft is important; a gross technical failure would make an image unusable. But the key for me is that I’ve only very rarely felt that I couldn’t make an image because I didn’t have the technical expertise whereas I have frequently felt that I couldn’t make an image because I didn’t know how to visually express a concept. There were a number of occasions on my recent trip to California where I was desperate to make an image but couldn’t find a composition that I felt did the subject justice. My vision was failing me rather than my craft. I could have made any number of visually acceptable images but these wouldn’t have satisfied me because they wouldn’t have challenged me or, I believe, an audience."
Andy Ilachinski 2011 - Bijna toevallig kwam ik al surfend langs een blog van de Amerikaanse fotograaf Andy Ilachinski. Hij heeft dezelfde filosofische fascinatie met fotografie als ik en inspireerde me eigenlijk tot, ja tot het toevoegen van deze pagina met inspiratiebronnen aan mijn website. Ik kwam eerst op zijn blog - Tao of Photography. Hierin deelt hij met ons wat hem beweegt. Met gedachten en citaten die zo uit mijn eigen koker hadden kunnen komen. Op zijn blog schrijft: "Photography became a life-long pursuit for me the instant my parents gave me a Polaroid instamatic camera for my 10th birthday. I have been studying the mysterious relationship between inner experiences and outer realities ever since. My creative process is very simple. I take pictures of what calms my soul. There may be other, more descriptive or poetic words that may be used to define the “pattern” that connects my images, but the simplest meta-pattern is this: I take snapshots of moments in time and space in which a peace washes gently over me, and during which I sense a deep interconnectedness between my soul and the world." Geen wonder dat ik onmiddellijk ook werd aangesproken door zijn (zwart/wit) fotografie. Vooral zijn boek "Seeing the Invisible" is ontzettend mooi. Meer van zijn werk is te zien op zijn website genaamd Sudden Stillness. Vooral de series Tao, Glyphs en een paar foto's van Schotland en Santorini spreken mij aan. Het interessants is echter zijn blog, waarin hij ons deelgenoot maakt van zijn filosofische en fotografische ontdekkingstochten. Zoals waar hij ingaat op de filosofie van Wittgenstein over werkelijkheid en taal. Ik ben nog lang niet klaar met lezen, maar duie symbiose en dat spanningsveld tussen beeld en tyaal - is dat ook niet het thema van mijn eigen website? Hij sluit hier af met een citaat van de Amerikaanse fotograaf Ansel Adams: ""When words become unclear, I shall focus with photographs. When images become inadequate, I shall be content with silence."
Masao Yamamoto 2010 - In het oktobernummer van Black&White Magazine werd ik getroffen door een artikel over de Japanse fotograaf Masao Yamamoto. Hij belicht in zijn fotografie een andere, misschien meer bekende dimensie van Zen: het wegstrippen van alle franje tot je bij de essentie uitkomt. En in die essentie - daar zit jezelf. Hij schrijft: "We need to get rid of things in order to identify what we want to express." In zijn serie KAWA=Flow observeert hij het landschap door de lens die schoonheid in de natuurlijke wereld ziet als een reflectie van de tijd die eeuwig beweegt tussen het moment en de eeuwigheid. Dat klinkt abstract, maar een blik op zijn foto's maakt dat onmiddellijk duidelijk. Zijn foto's tonen een verstilling die merkwaardig genoeg tegelijk beweegt, transitie aangeeft, transitie bewerkstelligt. Dit wordt versterkt door de seriematige manier waarop de foto's in zijn boeken worden aaneengeregen. In een interview uit 2007 geeft hij iets weer van waar hij door geïnspireerd wordt: "Long ago, there was a man named Ryokan, who was a calligrapher and a poet. I have an enormous amount of respect for him. In one of his Haikus he describes simply the movement of a leaf trembling as it falls. But in reality, this poem can be interpreted in several ways. For example the falling leaf could be a metaphor for life, the right side up, the bad, and the reverse side, the good. From this simple natural phenomenon he speaks of much deeper things. I find this remarkable. I would like to take these kinds of photos." "For me a good photo is one that soothes. Makes us feel kind, gentle. A photo that gives us courage, that reminds us of good memories, that makes people happy." En om af te sluiten met een laatste citaat uit B&W Magazine: "How I seek the beauty remains the same," affirms the artist, who is forever refining his approach and technique. "It is necessary to acquire the sense of active passiveness to reach a steady mind and body. When you achieve a calm feeling by finding yourself integrated into nature, you will develop a respect and humbleness towards the whole universe. You will be enveloped in a deep sensibility of the universe, and the earth you are placed on. I try to reach this state of mind when I photograph." In dat laatste herken ik mijzelf.
Wayne Rowe: Zen and the Magic of Photography Learning to See and to Be through Photography 2010 - Zen and the Magic of Photography is een buitengewoon inspirerend boek. Het richt zich op de essentie: op het kijken, het waarnemen, het totstand komen van het innerlijke beeld, ‘satori’ (verlichting) – bij het fotograferen zelf en bij het bekijken van andermans foto’s. Dat begint bij het aannemen van een innerlijke staat van ‘ongerichte gerichtheid’ of ‘no-mind-ness’ (mushin) – een staat van ultiem ‘er zijn’ zonder bijgedachten - waarin je je geest openstelt voor alles wat je raakt, het onverwachte zich vanzelf aan je opdringt. Ik herken dat maar al te duidelijk van momenten waarop ik als in een flow aan het fotograferen was. Er valt je opeens van alles op, je kijkt zonder vooringenomenheid en ziet anders dan gewoon. In die flow voel je diep contact met je omgeving – zij zegt je iets, doet dingen opvallen. Fotograferen in zo’n staat is bijna een mystieke ervaring. Iets vergelijkbaars treedt op wanneer we in alle rust een goede foto bekijken. Wat ons raakt is wat in het boek punctum wordt genoemd, een term van de Franse filosoof en fotograaf Roland Barthes. Punctum is datgene wat steekt, brandt, opvalt. Het herkennen van punctum is een vergelijkbaar gevoel – opeens praat de foto met ons, er ontstaat betekenis. Een verrijkend boek, zowel voor fotografen als voor fotografie-liefhebbers.
Correspondances 1975 - In zijn gedicht Correspondances - uit de bundel Les Fleurs du Mal - beschrijft de Franse 19e eeuwse dichter Charles Baudelaire hoe hij de natuur ervaart: als een universum van symbolen die tegen hem prevelen, als een kolk van geuren, klanken en kleuren die associaties oproepen, je meenemen naar gevoelens en herinneringen. Ik las dit gedicht op de middelbare school en het raakte mij meteen. Het beschrijft hoe ook ik in de natuur op kan gaan als ik alleen door het bos of door de bergen loop, in een waterpoel kijk of van een uitzicht geniet. Dat gevoel van diep in de wereld zijn en boven jezelf uitstijgen, dat komt ook naar boven als ik in mijn beste fotografiemomenten ben.

Wil je bericht als er nieuw materiaal te zien is? - klik/mail dan