En wat is dan nog de rol van Schoonheid – als de
essentie van een geslaagde foto, of welke uiting van beeldende kunst dan
ook, toch vooral een product is ‘studium’, ‘punctum’ en ‘pleasure’? Mijn
stelling is: zonder Schoonheid werken ‘studium’, ‘punctum’ en ‘pleasure’
niet. De Schoonheid is wat ons oog lokt, ons als een mot naar het
kaarslicht trekt. Juist de inbedding van ‘punctum’ en ‘pleasure’ in de
Schoonheid van een oogstrelende compositie, lijnenspel, kleurenpatroon
creëert een situatie waarin verwondering mogelijk is – een situatie
waarin de werkelijkheid als objectief gegeven ten onder gaat aan de
vraagstelling, de mogelijkheid van het andere, onbekende. De situatie
waarin de mot weet dat het dodelijk is, maar zich desalniettemin niet
afkeert – en doet geloven zich als een feniks in zijn volgende
metamorfose te moeten storten.
Naar Galerie "De Verbeelding" | Naar Intro
Ruwheid, rauwe lelijkheid die toeschreeuwt
daarentegen – dat werkt niet, en stompt onze verbeelding af. Beelden van
desolate stedelijke of agrarische landschappen bijvoorbeeld,
geaccentueerd door nietszeggende objecten, beelden van eenzame gestalten
in een wereld van verval en leegte, gespeend van elke schoonheid of
pleasure, die laten ook alleen maar leegheid achter – die net zo
eindeloos gevoed moet worden door de voortdurende prikkels van het
consumentisme als dat de beelden zelf uiteindelijk door consumptie zijn
gerealiseerd.
Of neem de overdreven prikkelende maar koude beelden van uitwisselbare nietszeggende modellen die een lege, emotieloze schoonheid etaleren, beelden die uiteindelijk duizendmaal minder overbrengen dan beelden van echte mensen, met hun gevoelens, hun sprekende blikken, die ons doen verplaatsen in hun wereld – en zo onze belevingswereld verrijken.
Een ruwe boodschap die wreed en hard in ons gezicht slaat, heeft, heeft uiteindelijk wel direct maar oppervlakkig effect. Ruwe lust prikkelt onmiddellijk, maar mist de spanning en het genot dat vasthoudt, aanhoudt. Het overstemt even het lege maar gewelddadige bombardement aan beelden in onze moderne beeldcultuur, waarin steeds sterkere prikkels nodig zijn om de aandacht te trekken en even vast te houden. Wat resteert is een gevoel van leegte die hongert naar de volgende prikkel. Die lui maakt, de verbeelding afstompt en wel in het gezicht moet slaan om nog over te komen.
Zeker nu waarin het bombardement aan beelden en
prikkels zo hevig is, is het tijd voor een herwaardering van de
Schoonheid, de Stilte, de Bescheidenheid en de Empathie. Minzaam gekruid
met verlokking, dat wel: uiteindelijk is de verwondering - die kaars -
wel degelijk een pijnlijke metamorfose, geen romantische vlucht.