Medio oktober 2013 trok ik met drie fotovrienden naar Berlijn teneinde daar een aantal “Geisterstätten” te fotograferen. Het leverde vier series foto's op - beelden die lijden en verval uitdrukken, verzet en angst voor de dood. Wie de titels van de series leest ziet echter ook het perspectief: na de willekeur van het lijden komt 'Kurheim' - de genezing, de heling, een creatieve wende - zoals ook Berlijn na decennia van verscheurdheid weer één geworden is.
Dat laatste wordt ook geïllustreerd door onderstaande Muur-elementen, die
vrolijk versierd als uitdrukking van een nieuw stedelijk landschap staan
opgesteld, quasi 'Shanghai aan de Spree'.
Klik op de foto en kijk
maar!
Als eerste bezochten wij in de bossen onder Berlijn het plaatsje Beelitz, aan de rand waarvan begin 20e eeuw een immens sanatorium werd gebouwd, in eerste instantie alleen voor mannen, later, toen ook zij verzekerd konden worden, ook voor vrouwen. Berlijn telde indertijd 5 miljoen inwoners, veelal arme sloebers uit de provincie die in de grote stad een inkomen hoopten te vinden. Een derde daarvan zou door de TBC overlijden, een even groot aantal gehandicapt raken. Om deze ramp te keren werden Heilstätten Beelitz gebouwd. Hoop en vrees tekenen ook nu nog de in vervallen staat verkerende gebouwen, die troost en redding moesten brengen, maar tevens het schouwtoneel zijn geweest van lijden en sterven.
Na de Beelitzer mannenkliniek (‘Heimweh’) en de vrouwenkliniek (‘Wehmut’) bezochten wij in de stad zelf, aan de oevers van de Spree, de voormalige bierbrouwerij Bärenquell – een monumentaal complex uit dezelfde periode, maar nog veel meer slachtoffer van grenzeloze vernieling. Voor ons was het een belevenis om deze gebouwen in te gaan en in hun laatste levensfase vast te leggen. Er heerste een naargeestige sfeer, de mate van zinloze vernieling was bedroevend en te weten dat rond de gebouwen enige randfiguren scharrelden, in de weer met de laatste metaalresten die nog te vinden waren, stemde ongemakkelijk. En toch was het een heerlijk avontuur, waarbij je op de toppen van je intensiteit en alertheid leefde. Deze serie Mutwill' drukt zowel de moedwilligheid van de vernieling uit, als de commando-achtige inzet waarmee wij in deze urbane spelonken achter geesten en beelden aanjoegen.
Tenslotte, in de serie Willkür, schetsen wij de Rükana fosfaatfabriek - een hoeksteen in de voormalige DDR-economie omdat haar producten de socialistische vleesproductie en -consumptie tot ongekende hoogten hielpen opstuwen. Opnieuw betraden wij als 'special forces' het afgesloten terrein, sluipend langs de vervallen muren en snel een donker gat inschietend om aan de blikken van de graaf- en sloopmachines op het belendende terrein te ontsnappen - terwijl boven ons donderend Wagner's Fahrt der Walküre uit de overmodulerende luidsprekers schalde (in onze fantasie dan).
Katharsis en heling - dat is een strijd, en wie die strijd vreest, die zal de dood onder ogen moeten zien. Wie die strijd niet vreest, die speelt zich erdoorheen. Het is immers niet zoals het lijkt.